Het verschil tussen informatie en kennis (management) blijkt in de praktijk vaak verwarrend. Zoveel zielen, zoveel gedachten, zoveel meningen; en een evenredige hoeveelheid (creatieve) manieren om deze begrippen toe te passen. Wat voor de een kennis is, is voor de ander informatie (management).*
De vraag is: who cares? Is dit onderscheid eigenlijk wel belangrijk?
En zo ja: wat is dan een handig uitgangspunt?
(NB. voor iedereen die niet geïnteresseerd is in de achterliggende theorie, kan meteen doorgaan naar de tweede alinea: ‘who cares’ )
De theorie
Er zijn allerlei definities over het onderscheid in data, informatie en kennis.
Bots & Jansen (2005) beschrijven data als objectieve feiten, gegevens waaraan nog geen betekenis is gegeven. Het cijfer ‘1000’ bijvoorbeeld, is op zich betekenisloos. Pas wanneer duidelijk is dat dit cijfer bijvoorbeeld betrekking heeft op de omvang van een bepaalde organisatie, krijgt het betekenis. En dan ontstaat informatie. De oorspronkelijke betekenis van informeren is: vorm geven aan. Door gegevens met elkaar in verband te brengen en te interpreteren, wordt betekenis/vorm gegeven en ontstaat informatie. Dat betekent dat informatie dus niet buiten een individu kan bestaan; mensen kiezen welke betekenis zij aan informatie geven en interpreteren op hun eigen manier.
En wat is dan kennis? Bertrams (1999) beschrijft kennis als datgene wat iemand in staat stelt een bepaalde taak te vervullen door het selecteren, interpreteren, combineren en waarderen van informatie. Weggeman (2000) omschrijft het begrip kennis met de formule: K = f(I * E V A). Kennis als het totaal van Informatie maal Ervaring, Vaardigheden en Attitude. Informatie wordt dus pas kennis op het moment dat het bewerkt is met ervaring, vaardigheid en houding.
Er is onderscheid te maken in twee ‘soorten’ kennis: impliciete kennis (tacit knowledge) en expliciete kennis (explicit knowledge). Expliciete kennis is waarneembaar. Het is kennis dat geuit is of is opgeslagen, waardoor het persoonsonafhankelijk is gemaakt. Impliciete kennis is persoonlijk en moeilijker met anderen te delen. Het gaat om gevoel, subjectieve inzichten en intuïtie en zit in de hoofden van mensen. We kunnen bijvoorbeeld een boek lezen over projectmanagement (expliciete kennis), maar hoe iemand in de praktijk een project managet, heeft alles te maken met impliciete kennis. Dan wordt dat wat iemand uit boeken heeft geleerd, gecombineerd met ervaring, vaardigheid en houding.
Who cares?
Zijn deze definities in de praktijk belangrijk? Nee. Dat denk ik niet. Sterker nog: dit soort begripsbeschrijvingen kunnen zelfs averechts werken omdat ze te complex, te abstract en niet inspirerend zijn.
Maar, als je ‘iets’ met kennismanagement of informatiemanagement doet of gaat doen, dan is een gezamenlijk begrip over deze termen essentieel – vooral om miscommunicatie en interpretatieverschillen te voorkomen (zie mijn boek ’15 praktijkverhalen over kennismanagement’). Wat daarbij telt is niet zozeer ‘de waarheid’, maar vooral de bruikbaarheid: een praktisch gezamelijk begrip over wat termen betekenen, zodat je er in de praktijk mee uit de voeten kunt.
De formule van Weggeman (2000) kan hierbij goed helpen. Hierbij kun je stellen dat de I van Informatie overeenkomt met expliciete kennis en dat de impliciete kennis overeen komt met de EVA (Ervaring, Vaardigheden, Attitude).
Een handig uitgangpunt voor de praktijk, zou bijvoorbeeld kunnen zijn:
- Informatie: expliciet, vastgelegd in documenten, informatiesystemen en/of netwerkweken. Is nog aanwezig in een organisatie als alle mensen verdwenen zijn.
- Kennis: impliciet, onlosmakelijk verbonden met de mens. Is niet meer aanwezig in de organisatie aan het einde van de dag – als de mensen vertrokken zijn.
Dus, who cares? I do. Maar dan vooral voor de praktische toepassing en ons gezamenlijke begrip.
Bertrams, J. (1999). De kennisdelende organisatie. Schiedam: Scriptum
Bots, R.T.M. & W. Jansen (2005), Organisatie en Informatie. Groningen: Wolters-Noordhoff
Depassé, D. & E. la Roi (2009), 15 praktijkverhalen over kennismanagement, Rotterdam: Essentials Media
Weggeman, M. (2000), Kennismanagement; de praktijk. Schiedam: Scriptum
Dank, Daniel!
Goed artikel Daphne, naar mijn mening duidelijk het verschil tussen informatie en kennis aangeduid! Denk dat dit belangrijk is om dat er in de praktijk vaak verwarring over ontstaat. Groet,
Je het ook bekijken als twee uitersten (impliciet – expliciet) op een continue as. Dan heb je ‘hoofden’ en ‘boeken’ als extremen, met vb vuistregels er tussenin.
Beste Erik, dank voor je reactie. Je geeft precies aan waar het om gaat en waarom ik deze blog heb geschreven: iedereen heeft zijn eigen visie/definitie op informatie- en kennismanagement. En dat maakt dat we elkaar in de praktijk soms lastig begrijpen. Ik probeer snel een blog te schrijven over informatiemanagement en hoe dit vanuit verschillende perspectieven gezien kan worden. Groet!
Naar aanleiding van dit artikel, ben ik inderdaad benieuwd naar je blog over informatiemanagement. Expliciet gaat Informatiemanagement over de relaties tussen de verschillende gegevens en de procedures daaromheen. Impliciet is veel interessanter wat je ermee kan. Dit op basis van ervaring, attitude en mogelijkheid van verwerking en gebruik (ICT en gebruikersperspectief). Bij goed informatiemanagement zou juist deze impliciete vorm van informatiemanagement Expliciet moeten worden gemaakt.