De waarde van design denken

Focus op problemen
We zijn gewend om problemen op te lossen door te onderzoeken wat er aan de hand is en vervolgens manieren te vinden om de oorzaak weg te nemen. Maar dit is niet altijd gemakkelijk: er kunnen bijvoorbeeld vele oorzaken zijn of de oorzaak is niet zomaar weg te halen. In dit soort gevallen kunnen we weinig met onze natuurlijke manier van problemen oplossen. De focus op fouten en problemen brengt daarnaast ook vaak met zich mee dat er alleen naar die dingen gekeken wordt die problematisch genoeg zijn om onze aandacht te trekken. Hierdoor missen we verbeteringen in de vele gebieden die al goed zijn, maar die nog beter kunnen.

Focus op het verleden
Naast onze probleemgerichtheid, kijken ook vooral naar het verleden, naar ‘what is’. Logisch, want zo hebben we het geleerd en onze informatie is afkomstig uit het verleden. Er is niets mis met het verleden, maar als we net zoveel tijd zouden besteden aan het denken vanuit de toekomst, zou het er heel anders uitzien. In plaats van alleen maar kijken naar ‘what is’, zoeken naar iets wat er nog niet is: ‘what can be’.

Technologie met waarde
Er is een verbogen hoop dat op een of andere manier technologie (en met name ECM!) al onze problemen zal oplossen. En we denken vaak dat als iets goed is, meer ervan automatisch beter is. Communicatie is goed, dus meer communicatie is beter. Technologie is goed, dus meer technologie is beter. In de praktijk is dit lang niet altijd het geval. Technologie op zichzelf levert waarde, maar wat wordt er nou eigenlijk geleverd? Bijvoorbeeld: er wordt gezegd dat 90% van de mensen 95% van de mogelijkheden van videorecorders niet gebruikt. Of kijk naar de vele mogelijkheden van MS Word en het beperkte gebruik ervan in de praktijk. De technologie is er, maar de waarde is er niet.

Ontwerpen vanuit waarde
Denken vanuit design gaat over denken vanuit waarde. Het is jammer dat het woord design vooral geassocieerd wordt met grafisch design, kunst, mode. Dit maakt dat design vaak wordt gezien als iets dat niet essentieel is; meer een toegevoegde (esthetische) waarde. Het gaat om iets anders. Om aan te sluiten bij de bovengenoemde voorbeelden is eenvoud bijvoorbeeld een steeds belangrijkere waarde geworden, nu de wereld steeds complexer wordt. Technologie kan prachtige waarden leveren, maar als het te ingewikkeld is om te gebruiken, dan is de waarde waardeloos.

Design denken
Design denken betekent dus uitgaan van de waarden die het ontwerp zou moeten leveren. Dat is lastig, want het is makkelijker om fouten of gebreken te benoemen dan nieuwe waarden die nog niet bestaan. Zo zitten we nu eenmaal in elkaar, we reageren op wat we weten en hebben ervaren. Een weg vooruit ontwerpen is een ander soort denken: in ‘what can be’ in plaats van ‘what is’.

Als ik kijk naar de wereld van nu en mijn eigen praktijk, denk ik dat de aanvulling van een andere manier van denken, zoals design denken, erg waardevol kan zijn. Domweg omdat onze traditionele manier niet altijd meer toereikend is. We kunnen zoeken naar manieren om wat we nu doen beter te doen, of we kunnen de manier waarop we dingen doen veranderen.

Toepassing in de praktijk?
In deze bijdrage heb ik geprobeerd om een globaal beeld te schetsen van het design denken – o.a. geïnspireerd op het boek het boek New Thinking for the New Millennium, van Edward de Bono.

Ik ben bezig met een onderzoek naar ‘andere manieren van ontwerpen van ICT systemen’ en hierin speelt het design denken een belangrijke rol. Hierover zijn al vele boeken verschenen en het wordt bij organisaties over de hele wereld toegepast, maar het lijkt nog niet echt te zijn doorgedrongen in de ICT wereld. Maar mogelijk zie ik iets over het hoofd? Ik kom graag in contact met organisaties die het design denken toepassen in de praktijk. Contact: daphne@depasse.nl.